Офицерхэм я Унэу Урысые Федерацием зыкъэухъумэжьынымкIэ и Министерствэ имылъку хахьэрэм игъэцэкIэжьын Мыекъуапэ щылъагъэкIуатэ.
Тарихъ мэхьанэ зиIэ псэуалъэу архитектурэ саугъэтхэм ахахьэрэм бэшIагъэ гъэцэкIэжьын IофшIэнхэр ешIылIэгъэн зыфэягъэр. Адыгэ Республикэм ихэбзэ къулыкъухэмрэ Урысые Федерацием зыкъэухъумэжьынымкIэ и Министерствэрэ зэрэзэгурыIуагъэхэм, Адыгеим ыцIэкIэ Къэралыгъо Думэм идепутатэу Владислав Резник IэпыIэгъу къызэрафэхъугъэм тетэу гъэцэкIэжьын IофшIэнхэр гъэрекIо рагъэжьэнхэ алъэкIыгъ. Ащ пае зыкъэухъумэжьынымкIэ Министерствэм правовой компаниеу «ВСК-м» къэралыгъо зэзэгъыныгъэ дишIыгъ, субподрядым фэгъэзагъэр Iахьзэхэлъ обществэу «Новая технология» зыфиIорэр ары.
Адыгеим и ЛIышъхьэ гъэцэкIэжьынхэр зыщыкIорэ чIыпIэм щыIагъ. Iахьзэхэлъ обществэм илIыкIо къызэриIуагъэмкIэ, унэр зыпкъ игъэуцожьыгъэнымкIэ IофшIэнышхо къапыщылъ. Джыдэдэм унэ лъапсэр агъэпытэ, ыужыкIэ унашъхьэр зытет пкъыр агъэпытэщт, ышъхьи зэблахъущт.
Адыгеим и ЛIышъхьэ IофшIэнхэр дэгъоу зэхэщэгъэнхэм мэхьанэшхо зэриIэр, тарихъ мэхьанэ зиIэ унэу Мыекъуапэ ипчэгу итым итеплъэ къызэтегъэнэжьыгъэнымкIэ специалистхэр упчIэжьэгъу ашIынхэ зэрэфаер къыхигъэщыгъ.
1907-рэ илъэсым агъэпсыгъэ унэр сатыушIэу Дмитрий Зинковецкэм иягъ. 1918-рэ илъэсым ищылэ мазэ къыщегъэжьагъэу 1918-рэ илъэсым иIоныгъо нэс рабочэ, дзэкIолI депутатхэм я Мыекъопэ Совет ащ чIэтыгъ. Архитектурэ гъэпсыкIэу мы псэуалъэм иIэр къызэтегъэнэжьыгъэным пае экспертизэ шъхьаф зэхащагъ, АР-м культурэ кIэнхэм якъэухъумэнкIэ ыкIи ягъэфедэнкIэ и ГъэIорышIапIэ IофшIэнхэр зэрэкIорэм гъунэ лъефы.
«Культурэ, тарихъ мэхьанэ зиIэ псэуалъэу къалэм дэтхэм ятеплъэ къызэтедгъэнэжьынэу пшъэрылъ зыфэтшIыжьыгъ ыкIи ащкIэ ищыкIагъэр тэшIэ. ЗекIохэм ашIогъэшIэгъоныщт лъэгъупхъэ чIыпIэхэр, псэуалъэхэу, тарихъымрэ архитектурэмрэ ясаугъэтхэу зыпкъ идгъэуцожьын ыкIи дгъэцэкIэжьын фаехэр дгъэнэфагъэх. Илъэс къэс псэолъэ заулэ зыпкъ идгъэуцожьыщт. Ащ дакIоу Мыекъуапэ игупчэ нахь зэтегъэпсыхьагъэ зэрэхъущтми ыуж титыщт. ЗэкIэри зыфэкIожьырэр къэлэдэсхэм ящыIэкIэ-псэукIэ зыкъегъэIэтыгъэныр, нахьыбэу зекIохэр къалэм къэкIонхэр ары», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Адыгеим и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, къэлэдэсхэми хьакIэхэми тарихъ мэхьанэ зиIэ псэуалъэхэр ашIогъэшIэгъоных. Ахэм ахэхьэх тхэкIо цIэрыIоу Евгений Шварц зыщыпсэугъэ унэр, Альтшулер иаптекэщтыгъэу республикэ гъэзетхэу «Адыгэ макъэмрэ» «Советскэ Адыгеимрэ» яредакциехэр джыдэдэм зычIэтыр, Пушкиным ыцIэкIэ щыт унэу гъэрекIо гъэцэкIэжьынхэр зэрашIылIагъэр.
Тарихъ мэхьанэ зиIэ ащ фэдэ унэхэр зекIохэр нэIуасэ зыфашIырэ лъэгъупхъэ чIыпIэхэм ахагъэхьанхэу КъумпIыл Мурат пшъэрылъ афишIыгъ. Джащ фэдэу ныбжьыкIэхэм япатриотическэ пIуныгъэ гъэлъэшыгъэн зэрэфаери Адыгеим и ЛIышъхьэ къыIуагъ. АщкIэ офицерхэм я Унэщтыгъэри къызфагъэфедэщт. ГъэцэкIэжьынхэр заухыкIэ «Юнармиери», Адыгэ Республикэм иветеранхэм я Совети ащ чIэтыщтых.
