Гупчэр къызаплъыхьэ ужым хьакIэхэр республикэм ис кIэлэцIыкIу сэнаущхэу «Сириусым» шэкIогъу мазэм хьисапым зыщыфэзгъасэхэрэм аIукIагъэх. Республикэ естественнэ-хьисап еджапIэр (РЕМШ) а Iофтхьабзэм изэхэщакIохэм зэу ащыщ.
Естественнэ-хьисап еджапIэм ипащэу Мамый Даутэ къызэриIуагъэмкIэ, я 7 — 11-рэ классхэм арысхэу Урысыем ишъолъыр 13-мэ къарыкIыгъэ кIэлэеджэкIо 200 фэдиз мы мазэм мыщ щырагъаджэ. ХьисапымкIэ шIэныгъэ дэгъу къэзыгъэлъэгъогъэ кIэлэеджэкIо 35-рэ Адыгеим икIыгъэр. Республикэм щыщ кIэлэеджэкIо 200-м ехъу гупчэу «Сириусым» ипроектхэм ахэлэжьагъ.
Тхьамэфищым къыкIоцI Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр зэрахьащтых: хьисапымкIэ гъэцэкIэнхэр, лекциехэр, хэушъхьафыкIыгъэ курсхэр зэхащэщтых. Арт-фестивалэу щыIэщтым кIэлэеджакIохэм ятворческэ IэпэIэсэныгъэ къыщагъэлъэгъощт, проектыкIэу «Хьисап калейдоскоп» зыфиIорэр мыгъэ пхыращы.
Адыгеим и ЛIышъхьэ гъэсэныгъэмкIэ гупчэу «Сириусым» къызэкIом, хьисапым пылъхэр зыщеджэрэ аудиторием чIэхьагъ. Республикэм ипащэ кIэлэеджакIохэм къафиIотагъ хьисапыр анахь икIэсэ предметэу зэрэщытыгъэр, непэ ар республикэм иматематик ныбжьыкIэхэм зэрарыгушхорэр. Естественнэ-хьисап еджапIэм чIэс нэбгырэ 22-мэ хьисапымкIэ, физикэмкIэ, информатикэмкIэ, астрономиемкIэ, биологиемкIэ кIэлэеджакIохэм я Урысые олимпиадэхэм ащатекIуагъэх е шIухьафтынхэр къащахьыгъэх. Джащ фэдэу Урысыем ихэшыпыкIыгъэ командэ хэтхэу пшъэшъэжъыи 2-мэ Китаим щыкIогъэ хьисап олимпиадэм щэгъогогъо шIухьафтынхэр къащахьыгъэх. Хьисапым фэгъэхьыгъэ зэнэкъокъубэмэ язэхэщэн республикэр кIэщакIо фэхъугъ. Ахэм зэу ащыщ гъэсэныгъэмкIэ гупчэу «Сириусым» тематическэ Iофтхьабзэу щыкIорэр.
КIэлэеджакIохэм КъумпIыл Мурат къыфаIотагъ гъэсэныгъэмкIэ гупчэу «Сириусым» ипроектхэм ягуапэу зэрахэлажьэхэрэр.
Адыгеим и ЛIышъхьэ зэрэхигъэунэфыкIыгъэмкIэ, гъэсэныгъэмкIэ гъэхъагъэхэр ашIынхэмкIэ республикэм зэфэдэ амалхэр щарагъэгъотых. МыщкIэ щысэу къэбгъэлъагъомэ хъущт хэгъэгум иапшъэрэ еджэпIэ пэрытхэм ачIэсхэм, зэнэкъокъухэм ащатекIуагъэхэм къалэу Мыекъуапэ имызакъоу, фэшъхьаф псэупIэхэми адэсхэр къазэрахэфагъэхэр. ХьисапымкIэ Iофтхьабзэу зэхащагъэми республикэм ипсэупIэ зэфэшъхьафхэм къарыкIыгъэ кIэлэеджакIохэр зэрахэлажьэхэрэри ащ ишыхьат.
Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэ кIэлэеджакIохэм гъэхъэгъакIэхэмрэ текIоныгъакIэхэмрэ ашIынхэу къафэлъэIуагъ. «Шъо шъуузынчъэным, шъуакъылышIоным, гъэхъагъэхэр шъушIыным апае тэ тфэлъэкIыщтыр зэкIэ тэшIэ, ау шъори къышъолъытыгъэр бэ. ПстэумкIи узэдиштэным мэхьанэшхо иI, джащ пае къыхэшъухыгъэ лъэныкъомкIэ шъуишIэныгъэхэм зяжъугъэушъомбгъу, ау искусствэри, спортыри зыщышъумыгъэгъупшэх. Зыжъугъэчан, мурадэу шъуиIэр къызэрэжъудэхъущтым шъуфэбан», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэ зэрилъытэрэмкIэ, гъэсэныгъэмкIэ гупчэу «Сириусым» республикэм амалышIу къыреты кIэлэцIыкIу сэнаущхэм адэлэжьэнхэмкIэ, ахэм яамалхэм зыкъызэIуахынымкIэ, сэнэхьатэу зэрылэжьэщтхэр къыхахынымкIэ.
«IэпэIэсэныгъэшхо зыхэлъ IофышIэхэр непэ ящыкIэгъэ дэдэх. ГъэсэныгъэмкIэ программэхэу IофшIэным епхыгъэхэр гъэшIэгъонхэу ыкIи шIуагъэ къатыщтэу алъытэ. Ахэм студентхэр «Сириусым» Iоф зыдишIэнэу ригъэжьэгъэ компание пэрытхэм къафащэщтых. Мы IофшIэкIэ амалыр тэри къызфэдгъэфедэщт шъощ фэдэ кIэлэеджэкIо чанхэм апае амалыкIэхэр къызэIутхынхэм фэшI», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Елена Шмелевам къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, Адыгеим гъэсэныгъэмкIэ Фондэу «Талант и успех» зыфиIорэм зэдэлэжьэныгъэ пытэ дыриI. Республикэм икIэлэеджакIохэр чанэу шъолъыр, урысые, дунэе проект заулэмэ ягъэцэкIэн хэлажьэх. ГущыIэм пае, 2015-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу «Сириусым» Къыблэ хьисап Iофтхьабзэр щызэхащэ. Елена Шмелевам зэрилъытэрэмкIэ, Урысыем и Къыблэ щыпсэурэ кIэлэцIыкIу сэнаущхэр зыщагъэхьазырыщтхэ гупчэм изэхэщэнкIэ щысэтехыпIэу хъунымкIэ Адыгеим непэ зэкIэ амалхэр иIэх.
Мамый Даутэ зэрэхигъэунэфыкIыгъэмкIэ, естественнэ-хьисап еджапIэм гъэхъагъэу иIэхэр бэкIэ зэпхыгъэр республикэм ихэбзэ къулыкъухэм ренэу IэпыIэгъу къызэрэратырэр ары. АР-м и ЛIышъхьэ кIэщакIо зэрэфэхъугъэм тетэу хьисап парк гъэшIэгъон агъэпсыгъ. Кавказ хьисап гупчэу 2017-рэ илъэсым АКъУ-м щызэхащагъэм ишIуагъэкIэ амалыкIэхэр яIэ хъугъэ. КIэлэцIыкIу сэнаущхэр зыщырагъэджэщт Гупчэм тапэкIэ ягугъапIэхэр рапхых.
«КъыткIэхъухьэрэ ныбжьыкIэхэм ятворческэ, яинтеллектуальнэ амалхэм зягъэушъомбгъугъэныр ныбжьыкIэхэм алъэныкъокIэ Адыгеим политикэу щызэрахьэрэм ыкIи УФ-м и Президент къыгъэуцугъэ пшъэрылъхэм зэу ащыщ. Шъуигъэсэныгъэ мылъкурэ кIуачIэрэ пэIудгъахьэхэзэ, хэгъэгуми, республикэми хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэным лъапсэ фэтэшIы. ШIэныгъэ куу зиIэ, зицыхьэ зытелъыжь IофышIэхэр ары тэ тищыкIагъэхэр. Гъэсэныгъэ дэгъу ныбжьыкIэхэм ягъэгъотыгъэнымкIэ, ахэм хэхъоныгъэ ашIынымкIэ тэ тфэлъэкIыщтыр зэкIэ тапэкIи тшIэщт», — къыIуагъ Адыгеим и ЛIышъхьэ.
ЯпсэупIэ амалхэр нахьышIу ашIыщтых 
Адыгеим къызэрэфэразэхэр къыраIотыкIыгъ 
КъумпIыл Мурат Адыгеим щыщ ныбжьыкIэхэу Москва щеджэхэрэм аIукIагъ 
АР-м и ЛIышъхьэ УФ-м и Къэралыгъо Совет иигъэкIотыгъэ зэхэсыгъо хэлэжьагъ 
Инвестпроектыр щыIэныгъэм пхыращыщт