Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат М. В. Ломоносовым ыцIэ зыхьырэ къэралыгъо университетэу Москва дэтыр къызызэIуахыгъэм и Мафэ фэгъэхьыгъэ мэфэкI зэхэсыгъом хэлэжьагъ.
Ащ къекIолIагъэх Адыгеим ыцIэкIэ сенаторхэу Александр Наролиныр, Хъопсэрыкъо Мурат, Адыгэ къэралыгъо университетым иректорэу Мамый Даутэ, Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым иректорэу Къуижъ Саидэ. Iофтхьабзэр къызэIуихыгъ Москва дэт къэралыгъо университетым иректорэу Виктор Садовничэм.
ШIэныгъэмрэ гъэсэныгъэмрэ япхыгъэ консорциумэу «Вернадский» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу зэхэсыгъом илъэхъан Адыгэ Республикэм дашIыгъэ зэзэгъыныгъэм кIэтхэжьыгъэх. МКъУ-м иректорэу Виктор Садовничэмрэ АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Муратрэ зэзэгъыныгъэм зэдыкIэтхагъэх.
2018-рэ илъэсым къыщыублагъэу проектыр агъэцакIэ. Ломоносовым ыцIэ зыхьырэ къэралыгъо университетым иректор ащ изэхэщэн кIэщакIо фэхъугъ, УФ-м и Президентэу Владимир Путиным игъоу ылъэгъугъ, ректорхэм я Урысые союз ия ХI-рэ зэфэс иделегатхэм ащ къыдырагъэштагъ.
«Хэгъэгум и Президентэу Владимир Путиным къыгъэуцурэ пшъэрылъ шъхьаIэхэм зыкIэ ащыщ хэгъэгум гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэ нахь зыщягъэушъомбгъугъэным, хэхъоныгъэ щашIыным епхыгъэр. Арышъ, мыщ фэдэ зэдэлэжьэныгъэм а пшъэрылъхэм язэшIохынкIэ мэхьанэшхо иI. Консорциумэу «Вернадскэр — Адыгэ Республикэр» зыфиIорэм изэхэщэн республикэм икадрэхэм, инаучнэ кIуачIэ тапэкIи нахь ахэхъонымкIэ, инновационнэ лъэныкъомкIэ нахь къызфищэнхэмкIэ ишIуагъэ къызэрэкIощтым сицыхьэ телъ», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэ къызэгущыIэм гъэсэныгъэм епхыгъэ зэнэкъокъуныгъэм иамалхэр республикэм щызэхэщэгъэнхэм мэхьанэшхо зэриIэр къыхигъэщыгъ. Мы аужырэ илъэсхэм Адыгеим хэпшIыкIэу ихэхъоныгъэкIэ гъэхъагъэхэр ышIыгъэх: нэбгырэ телъытэу цIыфхэр зыщыпсэущтхэ унэу ашIыгъэхэм ялъытыгъэу, хэгъэгур зэрэпсаоу пштэмэ, анахьыбэ зытыгъэхэм ащыщ. Гъогухэм яшIынкIи Адыгеим апэрэ чIыпIэхэм ащыщ еубыты, гъэщым икъэхьыжьынкIэ, чъыгхатэхэм ядэлэжьэнкIэ бэ зэшIуихырэр. НепэкIэ инвестиционнэ проектышхохэм япхырыщын макIо: промышленнэ шъолъырым нэмыкIэу зыгъэпсэфыпIэ чIыпIэу «Лэгъонакъэ» ишIын лъэкIуатэ. Республикэм иэкономикэ лъэгэпIакIэм нэгъэсыгъэнымкIэ ыкIи IофшIэпIэ чIыпIэ мин пчъагъэ щыIэ хъунымкIэ ахэм яшIогъэшхо къэкIощт.
«Инновационнэ экономикэм ихэхъоныгъэ лъапсэ фэтэшIы, IэпэIэсэныгъэ ин зыхэлъ кадрэхэр ащ фэдэ IофшIэнхэмкIэ къызфэгъэфедэгъэнхэр Iофыгъо шъхьаIэхэм зыкIэ ащыщ. Арышъ, гъэсэныгъэм исистемэ зэтегъэпсыхьагъэ щыIэным, тиныбжьыкIэхэм ягухэлъ дахэхэр пхыращынхэмкIэ амалхэр ягъэгъотыгъэнхэм Адыгеим ихэхъоныгъэ истратегиекIэ анахь мэхьанэшхо яIэу зэрэщытыр къэIогъэн фае», — къыхигъэщыгъ КъумпIыл Мурат.
Гъэсэныгъэм тапэкIи хэхъоныгъэ егъэшIыгъэнымкIэ республикэм щызэшIуахырэ Iофыгъо шъхьаIэхэм АР-м и ЛIышъхьэ къащыуцугъ. Федеральнэ гупчэм иIэпыIэгъу хэлъэу сэнаущыгъэ зыхэлъ кIэлэцIыкIухэм адеIэгъэнымкIэ шIуагъэ къэзытырэ инфраструктурэр республикэм иIэ хъугъэ, джащ фэдэу научнэ гупчэ заулэ зэхащагъ. Адыгэ къэралыгъо университетыр стратегическэ ыкIи академическэ пэщэныгъэм ипрограммэу «Приоритет 2030» зыфиIорэм хэхьагъ. А апшъэрэ еджапIэм тегъэпсыхьагъэу зэхащагъ ыкIи иIофшIэн гъэхъагъэ хэлъэу егъэцакIэ Кавказ математическэ гупчэм. Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым кIэугъоекIо производствэм итехнологиехэр пхырыщыгъэнхэмкIэ анахь чIыпIэ дэгъухэр еубытых, федеральнэ инновационнэ площадкэу щыт.
Проектэу «Вернадскэм» лъапсэ фэхъущт апшъэрэ еджапIэр Адыгэ къэралыгъо университетыр ары. Ащ иректорэу Мамый Даутэ къызэриIуагъэмкIэ, консорциумэу «Вернадскэм» апшъэрэ еджапIэхэр зэрэхэхьащтхэм амал къаритыщт Москва дэт къэралыгъо университетым инаучнэ инфраструктурэ къызфагъэфедэнымкIэ, зэгъусэхэу зыщы- зэдэлэжьэщтхэ кафедрэхэр ыкIи лабораториехэр зэхащэнхэмкIэ, научнэ ушэтын инхэр ашIынхэмкIэ, кIэлэегъаджэхэмрэ студентхэмрэ яшIэныгъэхэм джыри нахь ахэгъэхъогъэнымкIэ, гъэсэныгъэм епхыгъэ программакIэхэр зэхагъэуцонхэмкIэ ыкIи нэмыкI лъэныкъохэмкIэ.
АР-м и ЛIышъхьэ къызэриIуагъэмкIэ, лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ республикэм исоциальнэ-экономикэ хэхъоныгъэ ифэныкъоныгъэхэр къыдалъытэхэзэ, проектым епхыгъэ IофшIэныр агъэцэкIэщт. Адыгеим иапшъэрэ еджапIэхэмрэ Москва дэт къэралыгъо университетым ифакультети 7-рэ зэдызэхагъэуцогъэ проектхэр консорциумым къыдилъытэрэ Iофтхьабзэхэм ахагъэхьагъэх. ГущыIэм пае, къэлэ ыкIи шъолъыр зэфэшъхьафхэм язытет зэгъэшIэгъэнымкIэ, республикэм къыщыкIыхэрэмрэ псэушъхьэу исхэмрэ ягенетическэ базэ зэхэщэгъэнымкIэ, чIыгулэжьыным илъэныкъуакIэхэр гъэунэфыгъэнхэмкIэ, мэкъумэщ культурэхэм лэжьыгъэу къатын алъэкIыщтыр пэшIорыгъэшъэу къидзэгъэнымкIэ ыкIи нэмыкIхэмкIэ.
